Zgodna, szczęśliwa rodzina należy do najwyżej cenionych wartości, stanowiąc najkorzystniejsze środowisko życia i wychowania. Od niej zaczyna się biografia człowieka, ona towarzyszy mu przez całe życie. Uważa się, że rodzina wywiera istotny wpływ na zachowanie ludzi, ich stosunek do innych osób, świata wartości, systemu norm i wzorów postępowania. Dzieje się tak dlatego, że życie w rodzinie obejmuje długi okres. Oddziaływanie rodziny jest silne także dzięki więziom biologicznym i emocjonalnym łączącym członków tej wspólnoty.

         Więź emocjonalna to poczucie silnego związku z pewnym kręgiem osób, wynikające nie tylko z więzów krwi, ale przede wszystkim ze wspólnego przeżywania trosk i radości,  z poczucia pewności, że w każdej trudnej sytuacji otrzyma się pomoc. Więź emocjonalna polega głównie na uczuciach przywiązania i sympatii oraz miłości potęgowanych przez uczucia ojcostwa i macierzyństwa, a składających się na atmosferę domu.

         Rozważając rolę rodziny w wychowawczym kształtowaniu osobowości dziecka         i zależności efektów wychowawczych od czynników tkwiących w rodzinie, na pierwszy plan wysuwa się te cechy życia rodzinnego, które można nazwać więzią emocjonalną dziecka z rodziną. Więź ta powstaje w toku zaspokajania potrzeb dziecka i zależy od sposobu ich zaspokajania przez rodzinę.

         Więź emocjonalna w rodzinie posiada szczególne znaczenie dla rozwoju dzieci niepełnosprawnych intelektualnie. Odczuwana przez te dzieci psychoemocjonalna więź     z rodzicami, rodzi u nich poczucie bezpieczeństwa i przynależności do najbliższych. Kształtuje także ich przeświadczenie, że choć nie zawsze i nie w pełni potrafią sprostać oczekiwaniom swoich rodziców, to mogą oczekiwać pełnej akceptacji z ich strony.

         Bardzo ważną rolę w życiu każdego człowieka, a w szczególności osób niesprawnych intelektualnie, odgrywają uczucia, mają one bowiem wpływ na każde doświadczenie tych osób oraz na motywy ich zachowania się. Silne uczucia                     o pozytywnym charakterze, takie jak zadowolenie, radość, miłość, wzmacniają motywację niepełnosprawnych do pokonywania trudności i ograniczeń związanych z ich niepełnosprawnością. Natomiast uczucia negatywne, takie jak lęk, złość czy zazdrość, nie tylko wpływają niekorzystnie na rozwój psychiczny niepełnosprawnych, ale także mogą wyzwalać u nich zaburzenia zachowania i społecznego przystosowania. W treści uczuć przeżywanych i przejawianych przez niepełnosprawne intelektualnie dzieci odzwierciedla się rzeczywistość, w jakiej przyszło im żyć, w tym szczególnie ich wzajemne relacje           i emocjonalne związki z rodzicami.

         Więź emocjonalna dziecka z rodzicami (zwłaszcza z matką), która kształtuje się już w okresie niemowlęctwa, ma swoje główne źródło w przejawianej przez nich gotowości do inicjowania interakcji z dzieckiem oraz w ich wrażliwości na płynące od niego sygnały. Niepełnosprawne intelektualnie dziecko uczy się, że rodzice, pierwsze znaczące dla niego osoby, dostrzegają  jego potrzeby oraz udzielają wsparcia i pomocy, gdy jej oczekuje bądź o nią prosi. Czuje się z nimi wówczas bezpiecznie i stopniowo przenosi to poczucie bezpieczeństwa na swoje relacje i więzi z innymi. Poczucie, że jest się akceptowanym, stanowi dla niepełnosprawnych źródło potrzeby kontaktu i współdziałania z innymi, jest podstawą zaufania do nich oraz umożliwia realizację własnych potrzeb.

         Na kształtowanie się osobowości dziecka pierwszy i podstawowy wpływ wywiera rodzina, a przede wszystkim rodzice. Wpływ ten trwa przez wiele lat, gdyż jest ona dla dziecka stałym środowiskiem wychowawczym. Miłość rodziców ma dla dziecka niepełnosprawnego intelektualnie „moc stwórczą”. To ona popycha je do przodu, rozwija, pozwala spotykać się z innymi ludźmi i nawiązywać z nimi kontakty oraz nawiązywać przyjaźnie. Niestety, bywa także ogromną siłą, którą zwalczając w sobie czy w innych ludziach, możemy zniszczyć własne życie.

                                                             Opracowanie:

                                                                 mgr Agnieszka Kłapyta-Włodarz

                                                                  nauczyciel ZSS w Łodygowicach

Literatura:

1. Brągiel J.: Więzi społeczne w rodzinie. (w:) S. Kawula, J. Brągiel, A. W. Janke: Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Toruń 1998, Wydawnictwo Adam Marszałek.
2. Izdebska H.: Przyczyny konfliktów w rodzinie. Warszawa 1975, Wydawnictwo Nasza Księgarnia.
3. Janiszewska – Nieścioruk Z.: Postrzeganie przez młodzież niepełnosprawną intelektualnie przejawów więzi emocjonalnych w rodzinie. (w:) A. Maciarz, Z. Janiszewska – Nieścioruk, H. Ochoczenko: Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i w środowisku lokalnym. Zielona Góra 2001, Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
4. Maciarz A.: Psychoemocjonalne problemy społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych. (w:) J. Bogucka, M. Kościelska: Wychowanie i nauczanie integracyjne. Warszawa 1996, Społeczne Towarzystwo Oświatowe.
5. Sendyk M.: Społeczne przystosowanie dzieci z poczuciem sieroctwa duchowego. Kraków 2001, Oficyna Wydawnicza Impuls.