Program zajęć z ceramiki:

„CZTERY PORY ROKU Z CERAMIKĄ”

autorki: mgr Jolanta Barteczko, mgr Iwona Rusin

Spis treści:

1. Wprowadzenie
2. Cele programu
3. Formy i metody realizacji
4. Przewidywane rezultaty
5. Procedury osiągania celów
6. Harmonogram działań
7. Dokumentacja programu
8. Ewaluacja
9. Bibliografia

WPROWADZENIE

Zajęcia artystyczne z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną odgrywają bardzo ważną rolę w procesie ich rewalidacji. Wynika to z wielorakich funkcji, jakie spełnia sztuka w procesie wychowania człowieka.

Dla potrzeb naszego projektu wymienić można następujące:

• Komunikatywna funkcja sztuki – poprzez działanie dziecko wyraża pewne treści, a jednocześnie pracując w grupie komunikuje się z osobami uczestniczącymi w zajęciach
• Katartyczna funkcja sztuki – oczyszczanie z niepokojów, różnych emocji, niwelowanie napięć, eliminowanie agresji
• Kompensacyjna funkcja sztuki – sztuka pozwala przezwyciężyć frustracje, depresje. Dla dziecka z niepełnosprawnością intelektualną sztuka staje się tym terenem, na którym zapomina o swojej niepełnosprawności.

Spośród różnych form twórczości plastycznej wymienione wyżej funkcje idealnie spełniają zajęcia ceramiczne.

Praca w glinie pobudza wyobraźnię, rozwija uzdolnienia plastyczne, prowadzi do rozbudzenia konkretnych, pozytywnych zainteresowań. Ponadto inspiruje do twórczych rozwiązań, ze względu na możliwość łączenia jej z różnorodnymi materiałami, takimi jak: styropian, wiklina, drewno, szkło, sznurek itp.

Drugim ważnym argumentem, którym kierowałyśmy się stawiając właśnie na ceramikę, jest fakt, że do jej tworzenia można wykorzystać wiele innych technik plastycznych – rytowanie, rzeźbienie, malowanie, stemplowanie, inkrustowanie, rysowanie…

Zajęcia ceramiczne realizują ponadto wiele zadań służących rozwijaniu sprawności manualnej, orientacji przestrzennej, koncentracji uwagi, koordynacji wzrokowo – ruchowej, z których wymienić można:

• mieszanie, ugniatanie, uklepywanie mas
• napełnianie naczyń masami
• formowanie kulek, wałeczków
• wałkowanie mas wałkiem, wykrawanie za pomocą foremek, czy różnych narzędzi
• wypełnianie konturów masami

Rozwijanie zainteresowań, sprawności manualnej, oraz zdolności plastycznych to - zgodnie z „Podstawą programową kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach”, oraz z "Podstawą programową  określoną w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólonego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przyspasabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej"  - jedne z ważniejszych celów prowadzenia zajęć rewalidacyjnych.

Dlatego program „Cztery pory roku z ceramiką” jest jak najbardziej przystosowany do pracy z osobami z niepełnosprawnością intelektualną i możliwy do realizacji na zajęciach rewalidacyjnych, oraz na zajęciach z plastyki i techniki, wzbogacając wachlarz technik w ramach tych przedmiotów.

Dlaczego w tytule naszego programu uwzględniłyśmy „Cztery pory roku”? W pracy z dziećmi w naszej placówce ważne jest uświadamianie im cykliczności zmian w przyrodzie i w związku z tym tematyka zajęć przyporządkowana jest porom roku. Chciałyśmy, aby zajęcia z ceramiki były zgodne tematycznie z zajęciami prowadzonymi w zakresie innych przedmiotów, takich jak: funkcjonowanie w środowisku, funkcjonowanie osobiste i społeczne, czy muzyka.

Program w przedstawionej poniżej formie obejmuje zadania na okres: od jesieni 2018 do lata 2019.

CHARAKTERYSTYKA UCZESTNIKÓW PROGRAMU

Uczestnikami programu są uczniowie Szkoły Podstawowej nr 3 Specjalnej w Łodygowicach z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym -  grup gimnazjalna i uczniowie ze szkoły podstawowej. Wszystkie dzieci pochodzą z terenów wiejskich Żywiecczyzny i dla większości z nich szkoła jest jedynym miejscem „spotkania ze sztuką”.

1. CELE  PROGRAMU

Cele programu wynikają z następujących przesłanek:

1. naczelnego celu, jaki przyświeca edukacji osób z niepełnosprawnością intelektualną, a jest nim (zgodnie z cytowanymi wyżej podstawami  programowymi): „…rozwijanie autonomii ucznia niepełnosprawnego, wdrażanie go do funkcjonowania społecznego, rozumienia i uznawania norm społecznych, a w szczególności wyposażenie go - stosownie do jego możliwości - w takie umiejętności i wiadomości, które pozwolą mu na postrzeganie siebie jako niezależnej osoby…”
2. z przekonania, że aktywność twórcza angażuje i rozwija całą osobowość człowieka, a więc - sferę poznawczą, emocjonalno – motywacyjną i działaniową

Z przedstawionych założeń wynikają następujące cele programu:

CELE OGÓLNE:

• Rozwijanie postawy twórczej wychowanków
• Kształcenie poprawnej komunikacji poprzez integrację z innymi uczestnikami programu
• Niwelowanie napięć i zachowań agresywnych
• Rozwijanie zainteresowań ceramiką
• Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym

CELE SZCZEGÓŁOWE

• Stymulowanie i rozwijanie wyobraźni twórczej
• Wdrażanie do współdziałania w grupie
• Rozwijanie słownictwa czynnego i biernego
• Wdrażanie do konstruktywnego komunikowania się
• Rozwijanie koncentracji uwagi i spostrzegawczości
• Wdrażanie do współdziałania w grupie
• Rozwijanie zdolności manipulacyjnych i konstrukcyjnych
• Motywowanie do rozwijania własnych zainteresowań

1. FORMY I METODY REALIZACJI PROGRAMU

Formy realizacji:

• Indywidualna (jednolita i zróżnicowana)
• Grupowa (jednolita i zróżnicowana)
• zbiorowa

Metody pracy:

• podające (oparte na słowie) – wyjaśnianie, opis, instrukcja
• eksponujące (oparte na obserwacji)
• praktyczne (oparte na działaniu)

1. PRZEWIDYWANE REZULTATY

• Znajomość i bezpieczne korzystanie z narzędzi do obróbki gliny
• Umiejętność organizowania stanowiska pracy
• Umiejętność posługiwania się elementarnymi technikami formowania i zdobienia ceramiki
• Poprawa sprawności manulanej
• Umiejętność pracy w zespole

1. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

• Projektowanie i wykonywanie przedmiotów artystycznych
• Wykonywanie prac przestrzennych i płaskich
• Formowanie ceramiki poznanymi metodami (z bryły, z wałków, z kulek, z płaszczyzny)
• Zdobienie ceramiki różnymi sposobami – malowanie, rytowanie, szlifowanie, gładzenie, odciskanie wzorów o różnych fakturach
• Formowanie kuli, półkuli jako form wyjściowych do tworzenia prac
• Próby łączenia różnych surowców z gliną
• Wyjazd do pracowni ceramicznej
• Przygotowywanie wystaw, kiermaszu

1. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ

Program przewiduje zajęcia z ceramiki po dwie godziny tygodniowo, w ramach przedmiotów „plastyka” i „technika”, oraz zajęć korekcyjno - kompensacyjnych. Tematyka zajęć zgodna jest z rytmem pór roku.

1. DOKUMENTACJA PROGRAMU

• Zdjęcia
• Scenariusze zajęć na każdą porę roku
• Informacje o realizacji poszczególnych etapów programu na szkolnej stronie internetowej oraz na portalu społecznościowym Facebook

1. EWALUACJA

Przedmiotem ewaluacji będzie stopień realizacji założonych w programie celów. Analiza wytworów uczniów pozwoli odpowiedzieć na pytania:
- Czy zostały osiągnięte założone cele programu
- W jakim stopniu realizacja programu wspomogła rozwój uczniów.
Wnioski zyskane w trakcie ewaluacji programu pozwolą na określenie jego mocnych i słabych stron, a w konsekwencji na modyfikację programu w kolejnym roku szkolnym.

1. BIBLIOGRAFIA

• Madej J., Ceramika w edukacji szkolnej. Poradnik metodyczny dla nauczycieli, Impuls, Kraków 2002
• Gloton R., Cero C. Twórcza aktywność dziecka, WSiP, Warszawa, 1985